Στην Ελλάδα, η δόμηση πολυώροφων κτιρίων σε συνδυασμό με την πυκνοκατοίκηση έχουν δημιουργήσει μια σειρά από προβλήματα στον αστικό ιστό των πόλεων. Παρατηρείται μια συνεχής τάση προς την κατασκευή πολυκατοικιών, οι οποίες χτίζονται πολύ κοντά η μία στην άλλη, με αποτέλεσμα την έλλειψη φυσικού φωτισμού, την αυξημένη σκίαση και τη μείωση των ανοιχτών χώρων. Αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται από τον αυξημένο συνωστισμό και άλλα συναφή αστικά προβλήματα, επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Τι είναι οριζόντια δόμηση;
Η οριζόντια δόμηση αναφέρεται σε μια αρχιτεκτονική φιλοσοφία που προτιμά την επέκταση των κτιρίων οριζόντια παρά κατακόρυφα. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στη δημιουργία κατοικιών που δεν υπερβαίνουν τους δύο ορόφους, που εκτείνονται σε μεγαλύτερη επιφάνεια γης αντί να εκτείνονται καθ’ ύψος και που μεταξύ τους βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή κάθετη δόμηση, η οριζόντια δόμηση προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα.
Αρχικά, μειώνει τον βαθμό συνωστισμού, καθώς οι κατοικίες δεν είναι συγκεντρωμένες σε υψηλά κτίρια αλλά διασπαρμένες σε ευρύτερη έκταση. Επίσης, ενθαρρύνει την ενσωμάτωση φυσικών στοιχείων στον αστικό ιστό, επιτρέποντας τη διατήρηση ή ανάπτυξη πάρκων και κήπων που συμβάλλουν στην οικολογική ισορροπία.
Ακόμα, διασφαλίζει καλύτερη προσβασιμότητα στις κατοικίες, καθώς οι μετακινήσεις γίνονται πιο εύκολες και λιγότερο χρονοβόρες χωρίς την ανάγκη για ασανσέρ ή μακρά σκαλιά.
Πρότυπη ρυμοτομία
Η προτεινόμενη δομή μιας πόλης που στοχεύει στη δημιουργία ενός ισορροπημένου και βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος έχει εξαιρετικό αρχιτεκτονικό και χωροταξικό ενδιαφέρον.
Το κεντρικό θέμα της πρότασης αυτής είναι η σταδιακή μετάβαση από τον φυσικό χώρο της θάλασσας στην πιο ανεπτυγμένη και δομημένη αστική περιοχή, επιτρέποντας την ομαλή ενσωμάτωση του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
Η δομή αυτή ξεκινά από τον αιγιαλό, όπου μια ζώνη άμμου 10-20 μέτρων προσφέρει ένα φυσικό περιβάλλον για αναψυχή και χαλάρωση. Παράλληλα είναι μία ασφαλής ζώνη στην οποία τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν τη σχέση τους με το φυσικό περιβάλλον μέσα από το παιχνίδι, χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος ατυχημάτων, δεδομένης της απόστασης από τις οδούς.
Στη συνέχεια, μια ζώνη 10-20 μέτρων πεζοδρόμου προσφέρει χώρο για περπάτημα και ποδηλασία, σε συνδυασμό με αναψυκτήρια, που ενισχύουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Αυτός ο πεζόδρομος λειτουργεί ως μεταβατική ζώνη από τον φυσικό χώρο της θάλασσας προς τις πιο αστικές περιοχές, δημιουργώντας μια αρμονική σύνδεση μεταξύ τους.
Μετά τον πεζόδρομο, βρίσκονται οδοί ταχείας κυκλοφορίας που εξυπηρετούν τις μετακινήσεις κατά μήκος της παραλιακής ζώνης. Αυτές οι οδοί διασφαλίζουν την εύκολη πρόσβαση στις κατοικίες και τις εμπορικές ζώνες, διατηρώντας ταυτόχρονα την ροή της κυκλοφορίας αποτελεσματική και οργανωμένη. Τέλος βρίσκεται η ζώνη κατοικιών, που εκτείνεται σε απόσταση 60-80 μέτρα από τη θάλασσα και περιλαμβάνει κατοικίες με περιορισμένο ύψος, μέχρι 2 ορόφους.
Αρχιτεκτονική και Χωροταξική Σχεδίαση
Η αρχιτεκτονική και χωροταξική σχεδίαση της προτεινόμενης πόλης ξεκινά με την ιδέα της δημιουργίας κυκλικών ή ωοειδών δομών που προσφέρουν αισθητική συνοχή και ευκολία πρόσβασης. Κάθε κατοικία σχεδιάζεται να διαθέτει ευρύχωρες θέσεις πάρκινγκ, αναλογικά με τον αριθμό των κατοικιών που βρίσκονται στην περιοχή, αποφεύγοντας την ανάγκη για υπόγεια πάρκινγκ και τις σχετικές επιβαρύνσεις που αυτά έχουν.
Η συνολική δομή της πόλης, με τα κτίρια να είναι χτισμένα μέχρι δύο ορόφους, επιτρέπει επαρκή πρόσβαση σε ηλιακό φως για όλες τις κατοικίες και ενθαρρύνει την οικολογική και ενεργειακή αποδοτικότητα. Τα κυκλικά ή ωοειδή μοτίβα ανάπτυξης όχι μόνο ενισχύουν την αισθητική αρμονία αλλά προάγουν και την αίσθηση της κοινότητας, καθιστώντας τις αστικές περιοχές πιο προσβάσιμες και λειτουργικά πιο οργανωμένες.
Oφέλη
Η οριζόντια δόμηση προσφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη που μπορούν να βελτιώσουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής στις αστικές περιοχές. Πρωτίστως, αυτή η δομική φιλοσοφία ενισχύει την οπτική ενότητα της περιοχής και διευκολύνει την κυκλοφοριακή ροή εντός των οικιστικών συγκροτημάτων. Επιπλέον, η ηλιοφάνεια βελτιώνει την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων, μειώνοντας την ανάγκη για τεχνητό φωτισμό και θέρμανση, κάτι που συμβάλλει στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα της περιοχής. Η διασφάλιση της ευρύχωρης δόμησης βοηθάει επίσης στην αποφυγή του συνωστισμού, προσφέροντας ευρύτερους δημόσιους και ιδιωτικούς ανοικτούς χώρους που ενθαρρύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη φυσική δραστηριότητα.
Αυτοί οι χώροι είναι ιδανικοί για την δημιουργία κήπων, πάρκων και άλλων πρασίνων ζωνών που προσφέρουν ένα φυσικό καταφύγιο στην καρδιά των αστικών κέντρων, βελτιώνοντας την αισθητική και την ποιότητα της περιοχής. Τέτοιες πράσινες ζώνες αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της φυσικής υγρασίας στο αστικό περιβάλλον, ενώ παράλληλα παρέχουν έναν χώρο για ξεκούραση και αναψυχή για τους κατοίκους. Ακόμα, μέσω αυτού του τύπου δόμησης δίνεται και μία διέξοδος στο ζήτημα της έλλειψης διαθέσιμου χώρου parking που συναντάται σε περιπτώσεις πόλεων με πολυώροφα κτίρια και οδηγεί σε λύσεις ανάγκης όπως υπόγεια ή υπέργεια parking. Η οριζόντια δόμηση διαμορφώνει τέτοια ζήτηση σε χώρους στάθμευσης που μπορεί να εξυπηρετηθεί στο διαθέσιμο χώρο πλησίον της εκάστοτε κατοικίας.
Τέλος, η οριζόντια δόμηση στην ουσία της συμβαδίζει με τις έννοιες της ισότητας και της δικαιοσύνης. Ισότητα και δικαιοσύνη, υπό το πρίσμα ότι το φως, ο καθαρός αέρας, η πρόσβαση στη φύση και η οπτική επαφή με το τοπίο είναι κοινά αγαθά τα οποία θα έπρεπε να απολαμβάνουν όλοι. Εντούτοις, είναι εξαιρετικά μεγάλος ο αριθμός αυτών, που εξαιτίας του τρόπου δόμησης των πόλεων στην χώρα δεν έχει αυτή τη δυνατότητα. Πιο συγκεκριμένα τα διαμερίσματα των χαμηλότερων ορόφων έχουν ελάχιστη έως μηδενική πρόσβαση στο ηλιακό φως, λόγω της κάθετης και πυκνής δόμησης που συναντάται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Παράλληλα είναι αδύνατο να βρεθεί ελεύθερος χώρος parking, όταν σε κάθε κατοικία αντιστοιχούν 30-40 αυτοκίνητα. Υπό αυτή την έννοια η εφαρμογή δόμησης αυτής της μορφής, στην οποία τηρούνται οι αποστάσεις από τον αιγιαλό και που έχουν προβλεφθεί κοινόχρηστοι χώροι μεγάλης έκτασης (πάρκα κλπ.), εξασφαλίζει στους κατοίκους το δικαίωμα σε μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Όταν, για παράδειγμα, η δόμηση του εκάστοτε οικισμού ξεκινάει σε απόσταση τουλάχιστον 50-70 μέτρων από τη θάλασσα, τότε μόνο μπορούν όλοι οι άνθρωποι να έχουν ίση πρόσβαση στις παραλίες.
Συνοψίζοντας, η οριζόντια δόμηση είναι μια εναλλακτική προσέγγιση στην αστική ανάπτυξη που προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Η εφαρμογή μιας τέτοιας πρότασης μέσω της αναμόρφωσης των δημόσιων χώρων, απαιτεί μια σειρά επεμβάσεων αστικής αναγέννησης και ανάπλασης, οι οποίες θα βελτιώσουν δραστικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων της εκάστοτε περιοχής, καθιστώντας την πιο φιλόξενη και προσβάσιμη για όλους.
Η υλοποίηση αυτών των παρεμβάσεων θα επιτευχθεί μέσα από τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Οι επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη και στις υποδομές θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και θα ενισχύσουν την περιβαλλοντική ευαισθησία. Επιπλέον, η δημιουργία ποδηλατοδρόμων και η βελτίωση των μέσων μαζικής μεταφοράς θα μειώσει τη χρήση αυτοκινήτων και την κυκλοφοριακή συμφόρηση, καθιστώντας λειτουργικότερη την περιοχή. Συνολικά, αυτές οι συντονισμένες ενέργειες θα οδηγήσουν στην αναγέννηση της εκάστοτε περιοχής, καθιστώντας την ένα πρότυπο βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.
Οριζόντια δόμηση στην Ελλάδα
Γενικός διευθυντής
Στην Ελλάδα, η δόμηση πολυώροφων κτιρίων σε συνδυασμό με την πυκνοκατοίκηση έχουν δημιουργήσει μια σειρά από προβλήματα στον αστικό ιστό των πόλεων. Παρατηρείται μια συνεχής τάση προς την κατασκευή πολυκατοικιών, οι οποίες χτίζονται πολύ κοντά η μία στην άλλη, με αποτέλεσμα την έλλειψη φυσικού φωτισμού, την αυξημένη σκίαση και τη μείωση των ανοιχτών χώρων. Αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται από τον αυξημένο συνωστισμό και άλλα συναφή αστικά προβλήματα, επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Τι είναι οριζόντια δόμηση;
Η οριζόντια δόμηση αναφέρεται σε μια αρχιτεκτονική φιλοσοφία που προτιμά την επέκταση των κτιρίων οριζόντια παρά κατακόρυφα. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στη δημιουργία κατοικιών που δεν υπερβαίνουν τους δύο ορόφους, που εκτείνονται σε μεγαλύτερη επιφάνεια γης αντί να εκτείνονται καθ’ ύψος και που μεταξύ τους βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή κάθετη δόμηση, η οριζόντια δόμηση προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα.
Αρχικά, μειώνει τον βαθμό συνωστισμού, καθώς οι κατοικίες δεν είναι συγκεντρωμένες σε υψηλά κτίρια αλλά διασπαρμένες σε ευρύτερη έκταση. Επίσης, ενθαρρύνει την ενσωμάτωση φυσικών στοιχείων στον αστικό ιστό, επιτρέποντας τη διατήρηση ή ανάπτυξη πάρκων και κήπων που συμβάλλουν στην οικολογική ισορροπία.
Ακόμα, διασφαλίζει καλύτερη προσβασιμότητα στις κατοικίες, καθώς οι μετακινήσεις γίνονται πιο εύκολες και λιγότερο χρονοβόρες χωρίς την ανάγκη για ασανσέρ ή μακρά σκαλιά.
Πρότυπη ρυμοτομία
Η προτεινόμενη δομή μιας πόλης που στοχεύει στη δημιουργία ενός ισορροπημένου και βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος έχει εξαιρετικό αρχιτεκτονικό και χωροταξικό ενδιαφέρον.
Το κεντρικό θέμα της πρότασης αυτής είναι η σταδιακή μετάβαση από τον φυσικό χώρο της θάλασσας στην πιο ανεπτυγμένη και δομημένη αστική περιοχή, επιτρέποντας την ομαλή ενσωμάτωση του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
Η δομή αυτή ξεκινά από τον αιγιαλό, όπου μια ζώνη άμμου 10-20 μέτρων προσφέρει ένα φυσικό περιβάλλον για αναψυχή και χαλάρωση. Παράλληλα είναι μία ασφαλής ζώνη στην οποία τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν τη σχέση τους με το φυσικό περιβάλλον μέσα από το παιχνίδι, χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος ατυχημάτων, δεδομένης της απόστασης από τις οδούς.
Στη συνέχεια, μια ζώνη 10-20 μέτρων πεζοδρόμου προσφέρει χώρο για περπάτημα και ποδηλασία, σε συνδυασμό με αναψυκτήρια, που ενισχύουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Αυτός ο πεζόδρομος λειτουργεί ως μεταβατική ζώνη από τον φυσικό χώρο της θάλασσας προς τις πιο αστικές περιοχές, δημιουργώντας μια αρμονική σύνδεση μεταξύ τους.
Μετά τον πεζόδρομο, βρίσκονται οδοί ταχείας κυκλοφορίας που εξυπηρετούν τις μετακινήσεις κατά μήκος της παραλιακής ζώνης. Αυτές οι οδοί διασφαλίζουν την εύκολη πρόσβαση στις κατοικίες και τις εμπορικές ζώνες, διατηρώντας ταυτόχρονα την ροή της κυκλοφορίας αποτελεσματική και οργανωμένη. Τέλος βρίσκεται η ζώνη κατοικιών, που εκτείνεται σε απόσταση 60-80 μέτρα από τη θάλασσα και περιλαμβάνει κατοικίες με περιορισμένο ύψος, μέχρι 2 ορόφους.
Αρχιτεκτονική και Χωροταξική Σχεδίαση
Η αρχιτεκτονική και χωροταξική σχεδίαση της προτεινόμενης πόλης ξεκινά με την ιδέα της δημιουργίας κυκλικών ή ωοειδών δομών που προσφέρουν αισθητική συνοχή και ευκολία πρόσβασης. Κάθε κατοικία σχεδιάζεται να διαθέτει ευρύχωρες θέσεις πάρκινγκ, αναλογικά με τον αριθμό των κατοικιών που βρίσκονται στην περιοχή, αποφεύγοντας την ανάγκη για υπόγεια πάρκινγκ και τις σχετικές επιβαρύνσεις που αυτά έχουν.
Η συνολική δομή της πόλης, με τα κτίρια να είναι χτισμένα μέχρι δύο ορόφους, επιτρέπει επαρκή πρόσβαση σε ηλιακό φως για όλες τις κατοικίες και ενθαρρύνει την οικολογική και ενεργειακή αποδοτικότητα. Τα κυκλικά ή ωοειδή μοτίβα ανάπτυξης όχι μόνο ενισχύουν την αισθητική αρμονία αλλά προάγουν και την αίσθηση της κοινότητας, καθιστώντας τις αστικές περιοχές πιο προσβάσιμες και λειτουργικά πιο οργανωμένες.
Oφέλη
Η οριζόντια δόμηση προσφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη που μπορούν να βελτιώσουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής στις αστικές περιοχές. Πρωτίστως, αυτή η δομική φιλοσοφία ενισχύει την οπτική ενότητα της περιοχής και διευκολύνει την κυκλοφοριακή ροή εντός των οικιστικών συγκροτημάτων. Επιπλέον, η ηλιοφάνεια βελτιώνει την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων, μειώνοντας την ανάγκη για τεχνητό φωτισμό και θέρμανση, κάτι που συμβάλλει στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα της περιοχής. Η διασφάλιση της ευρύχωρης δόμησης βοηθάει επίσης στην αποφυγή του συνωστισμού, προσφέροντας ευρύτερους δημόσιους και ιδιωτικούς ανοικτούς χώρους που ενθαρρύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη φυσική δραστηριότητα.
Αυτοί οι χώροι είναι ιδανικοί για την δημιουργία κήπων, πάρκων και άλλων πρασίνων ζωνών που προσφέρουν ένα φυσικό καταφύγιο στην καρδιά των αστικών κέντρων, βελτιώνοντας την αισθητική και την ποιότητα της περιοχής. Τέτοιες πράσινες ζώνες αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της φυσικής υγρασίας στο αστικό περιβάλλον, ενώ παράλληλα παρέχουν έναν χώρο για ξεκούραση και αναψυχή για τους κατοίκους. Ακόμα, μέσω αυτού του τύπου δόμησης δίνεται και μία διέξοδος στο ζήτημα της έλλειψης διαθέσιμου χώρου parking που συναντάται σε περιπτώσεις πόλεων με πολυώροφα κτίρια και οδηγεί σε λύσεις ανάγκης όπως υπόγεια ή υπέργεια parking. Η οριζόντια δόμηση διαμορφώνει τέτοια ζήτηση σε χώρους στάθμευσης που μπορεί να εξυπηρετηθεί στο διαθέσιμο χώρο πλησίον της εκάστοτε κατοικίας.
Τέλος, η οριζόντια δόμηση στην ουσία της συμβαδίζει με τις έννοιες της ισότητας και της δικαιοσύνης. Ισότητα και δικαιοσύνη, υπό το πρίσμα ότι το φως, ο καθαρός αέρας, η πρόσβαση στη φύση και η οπτική επαφή με το τοπίο είναι κοινά αγαθά τα οποία θα έπρεπε να απολαμβάνουν όλοι. Εντούτοις, είναι εξαιρετικά μεγάλος ο αριθμός αυτών, που εξαιτίας του τρόπου δόμησης των πόλεων στην χώρα δεν έχει αυτή τη δυνατότητα. Πιο συγκεκριμένα τα διαμερίσματα των χαμηλότερων ορόφων έχουν ελάχιστη έως μηδενική πρόσβαση στο ηλιακό φως, λόγω της κάθετης και πυκνής δόμησης που συναντάται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Παράλληλα είναι αδύνατο να βρεθεί ελεύθερος χώρος parking, όταν σε κάθε κατοικία αντιστοιχούν 30-40 αυτοκίνητα. Υπό αυτή την έννοια η εφαρμογή δόμησης αυτής της μορφής, στην οποία τηρούνται οι αποστάσεις από τον αιγιαλό και που έχουν προβλεφθεί κοινόχρηστοι χώροι μεγάλης έκτασης (πάρκα κλπ.), εξασφαλίζει στους κατοίκους το δικαίωμα σε μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Όταν, για παράδειγμα, η δόμηση του εκάστοτε οικισμού ξεκινάει σε απόσταση τουλάχιστον 50-70 μέτρων από τη θάλασσα, τότε μόνο μπορούν όλοι οι άνθρωποι να έχουν ίση πρόσβαση στις παραλίες.
Συνοψίζοντας, η οριζόντια δόμηση είναι μια εναλλακτική προσέγγιση στην αστική ανάπτυξη που προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Η εφαρμογή μιας τέτοιας πρότασης μέσω της αναμόρφωσης των δημόσιων χώρων, απαιτεί μια σειρά επεμβάσεων αστικής αναγέννησης και ανάπλασης, οι οποίες θα βελτιώσουν δραστικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων της εκάστοτε περιοχής, καθιστώντας την πιο φιλόξενη και προσβάσιμη για όλους.
Η υλοποίηση αυτών των παρεμβάσεων θα επιτευχθεί μέσα από τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Οι επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη και στις υποδομές θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και θα ενισχύσουν την περιβαλλοντική ευαισθησία. Επιπλέον, η δημιουργία ποδηλατοδρόμων και η βελτίωση των μέσων μαζικής μεταφοράς θα μειώσει τη χρήση αυτοκινήτων και την κυκλοφοριακή συμφόρηση, καθιστώντας λειτουργικότερη την περιοχή. Συνολικά, αυτές οι συντονισμένες ενέργειες θα οδηγήσουν στην αναγέννηση της εκάστοτε περιοχής, καθιστώντας την ένα πρότυπο βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.
